Öz

İnternet kullanıcıları sürekli olarak kişisel verilerini dijital sosyal ağlarda paylaşmaktadır. Onların her tıklamasını takip eden şirketler ise kullanıcıların kişisel verilerini tüketerek onlar hakkında önemli bilgiler elde etmekte ve bireylerin kişisel ihtiyaçlarına göre uyarlanmış tavsiyeler sunmaktadır. Şirketlerin ürün ve hizmetlerine ilişkin yaydıkları enformasyonu tüketen internet kullanıcıları arkalarında kişisel izlerini bırakmaya devam etmektedir. Böylelikle bu izleri takip eden şirketler de kullanıcıların enformasyonunu tüketmiş olmaktadır. Kişisel izlerin takibi sonucunda daha çok ürün ve hizmet satışı gerçekleşmektedir. Bu bağlamda dijital sosyal ağların internet kullanıcıları ve tüketicilere sağladığı olanaklara karşı kullanıcıların dijital izlerinin ticari amaçlarla tüketiliyor olması ve böylece bireylerin ticari nesnelere dönüştürülmesi bu çalışmanın sorunsalını oluşturmaktadır. Failin aktif potansiyelini vurgulayan kuramcı Anthony Giddens’ın yapılaşma teorisi ile inşa edilen çalışmanın amacı enformasyon toplumlarında tüketicilerin dijital sosyal ağlarda dolaşımını daha güvenli kılmak için şeffaf nitelik taşıyan bir iletişim modeline kaynak sağlamaktır. Çalışmada katılımcılara yöneltilen yarı-yapılandırılmış görüşme soruları derlenerek çalışmanın bulgularına ulaşılmıştır. Çalışmada aynı zamanda ikincil veriler kullanılmış, daha önce yayınlanmış olan bilimsel metinler taranarak araştırma kapsamında yeniden değerlendirilmiştir. Kişisel izlerin takibini ele alan küresel ve ulusal düzenlemelerin altında yatan esas hedeflere ulaşmak için, yasal çerçevelerin daha tutarlı ve duyarlı bir şekilde uygulanmasına ihtiyaç duyulduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışma Giddens’ın vurguladığı, bireysel eylem alabilen ve toplumu dönüştürme gücüne sahip olan failler haline gelebilmek için dijital okuryazarlık bilincini artırmak gerektiğini ortaya koymaktadır.